Hanzekwartier
Gebiedsontwikkeling Spoorzone
Gebiedsontwikkeling in het Hanzekwartier: het beste voor de stad
Over uitdagingen gesproken: hoe verander je een saaie kantoorwijk in een spraakmakende omgeving voor wonen, werken, studeren en recreëren? Natuurlijk kijk je dan naar gebouwen. Maar er is zoveel meer, weet Daniël Oostenbrink van Urban Innovators. Als een van de belangrijke gebiedsontwikkelaars in de Spoorzone werkt hij mee aan een tweede stadscentrum voor Zwolle. ‘Het is een samenspel waarbij je verder kijkt dan je eigen locatie of belang. Pas dan maak je écht verschil.’
waar
Gebiedsontwikkelaar? Maar Daniël is toch die hippe projectontwikkelaar? Klopt. In de afgelopen jaren realiseerde hij op prominente plekken in Zwolle opvallende wooncomplexen als Up-Town en Hof van Thorbecke. Stuk voor stuk toonaangevende projecten. Maar daar blijft het niet bij. In de Spoorzone gaat hij nog veel verder. Aan de Noordzeelaan en het Hanzeplein ontwikkelt hij innovatieve stedelijke concepten. Daarnaast is Daniël een van de gebiedsontwikkelaars in het Hanzekwartier; het veelbesproken tweede centrum van Zwolle. ‘De ligging is fenomenaal. Naast het treinstation, vlakbij Hogeschool Windesheim en ook dichtbij de A28. Geen locatie in Oost-Nederland is zo goed bereikbaar en biedt zoveel potentie als de Spoorzone.’ Het gebied is nu nog het domein van kantoorpersoneel. Grote kale kolossen dicteren het straatbeeld. Na vijven is het uitgestorven. Saai is nog zacht uitgedrukt, vindt Daniël. ‘In het nieuwe Hanzekwartier wordt dat totaal anders.’
wat
De gemeente Zwolle heeft grote ambities. De Spoorzone moet zelfs internationale aantrekkingskracht krijgen. Op deze plek maakt de stad een reuzensprong richting de toekomst. In alles wil Zwolle aansluiten op de nieuwe tijd. Wonen, werken en studeren op een creatieve, innovatieve en zeker ook duurzame manier. Dat vraagt om gebiedsontwikkeling op velerlei niveaus, vertelt Daniël. ‘Met elkaar werk je aan een totaalconcept. Ik vind dat een geweldig mooie uitdaging.’ Daniel somt op wat er zoal nodig is. ‘Voor het Hanzekwartier praat je over transformatie van kantoor- naar woonruimte, maar ook over opvallende nieuwbouw die past in de omgeving. Daarnaast heb je een andere openbare inrichting nodig. Van wegen, fietspaden tot verblijfsruimte.’ Er liggen vele vragen open, vertelt hij. Laat je nog auto’s toe? Hoe blijft het station bereikbaar? Daniël: ‘Ook willen we het sterk versteende gebied klimaatbestendig maken. Groene oplossingen dus. En vergeet niet: de Spoorzone krijgt een prachtig nieuw park.’
waarom
Tijden veranderen. Toekomstige generaties willen op een nieuwe manier wonen, werken, studeren en recreëren. Duurzaam leven wordt vanzelfsprekend. Grondstoffen hergebruiken, energie besparen en slimme techniek inzetten; straks is dat de nieuwe standaard. Daniël heeft zich daar goed in verdiept. Vanuit milieuoogpunt raken auto’s steeds meer naar de achtergrond. Openbaar vervoer wordt belangrijker. ‘Daar zijn dus nieuwe toepassingen nodig. We denken bijvoorbeeld na over mobiliteitshubs, waar je van vervoermiddel kunt switchen.’ Als gebiedsontwikkelaar denkt Daniël mee over de invulling van het deelgebied Hanzekwartier. Dat doet hij in nauwe samenwerking met de gemeente en andere betrokken partners. Alle thema’s komen voorbij. ‘Gebiedsontwikkeling is ook onderzoek. Voor wie doe ik dit? Wat wil een hippe stedeling? Wil die alleen of samen koken? Is er behoefte aan een moestuin? En hoe ziet zijn appartement er dan uit? Is er nog een auto in het spel? Op welke manier wil iemand straks werken en vrije tijd besteden? Als je goed om je heen kijkt, zie je al welke kant het opgaat.’
vanuit welke visie
Urban Innovators staat garant voor een bijzondere mix. Het is een waaier van oprechte duurzaamheid, verfijnde functionaliteit en stedelijke originaliteit. Daniël: ‘Ik heb ruim zeven jaar als projectmanager bij de gemeente Kampen gewerkt en veel geleerd rondom gebiedsontwikkeling. Als partners streef je hetzelfde doel na. Je stijgt als het ware boven je eigen locatie uit. Je praat niet alleen over functies en voorzieningen, maar ook over wie je wilt aantrekken en welke sfeer daarbij past. Je hebt elkaar daarin nodig.’ De gemeente Zwolle heeft het Ontwikkelkader opgesteld waaraan de partners hun ideeën toetsen. ‘Als team bezoeken we ook voorbeeldprojecten. In Zürich bekeken we bijvoorbeeld een woonconcept waar je als huurders samen een coöperatie vormt. Zo krijg je een andere samenhang en verdeling van verantwoordelijkheid. Enorm inspirerend. Maar zo zijn er nog veel meer concepten.’
samenwerken
Een gebiedsontwikkelaar denkt soms ook op microniveau mee, vertelt Daniël. ‘Samen maak je een gebiedsvisie waarin je randvoorwaarden kunt opnemen voor de ontwerpen van gebouwen. Ik denk even aan de wandelgangen in een appartementencomplex. Doorgaans zegt een ontwikkelaar: ik maak smalle gangen, want dan heb ik meer woonruimte te verdelen. Maar wil je een nieuw woonconcept toepassen, waarbij toekomstige bewoners meer met elkaar te maken krijgen en samenwerken, dan kan een brede gang juist een voorwaarde zijn. Zodat er ruimte is voor ontmoeting. Het lijkt een detail, maar je ondersteunt het hogere doel dat je op zo’n plek wilt bereiken: meer onderlinge samenhang, bijvoorbeeld.’
voor wie
Het nieuwe Hanzekwartier krijgt een centrumfunctie met aantrekkelijke voorzieningen. Echt zo’n plek waar je niet meer weg wilt, vertelt Daniël. Met eigentijdse woningen, verschillende werkplekken, nieuwe studieruimte en opvallende verblijfsgelegenheden. Een gebied voor zowel denkers als doeners. ‘Dagelijks wandelen duizenden studenten tussen de gebouwen door, op weg naar school of station. Dat alleen al geeft de omgeving een eigen dynamiek’, schetst Daniël. De creatieve sector gaat er hand-in-hand met hightech bedrijven. Het is niet alleen creëren en ondernemen, maar ook leren en ontwikkelen. Alles staat met elkaar in verbinding. Die samenhang is cruciaal, vertelt Daniël. ‘Dat is de essentie van gebiedsontwikkeling. Samen creëer je een algemeen belang. Welke ideeën of verschillen er ook kunnen zijn, uiteindelijk gaat het gebiedsbelang voor. Alleen samen kunnen we die uitzonderlijke sprong voorwaarts maken.’
samenwerking Hanzekwartier
extra
Daniël heeft jaren in verschillende wereldsteden gewoond en wil die mondiale, hoogstedelijke sfeer ook naar Zwolle halen. Het mag allemaal wel wat spannender, vertelt hij eerlijk. Tegelijkertijd is er geen blauwdruk die je over zo’n nieuwe wijk kunt leggen. ‘Je moet geen kopie willen maken. Het blijft maatwerk. Samen met alle partners vind je de stad opnieuw uit.’ Dat visionaire past zeker bij Daniël. ‘Wat ik hoop? Dat ik straks door de Spoorzone wandel en kan zeggen: wauw, wat hebben we hier met elkaar een supertof stukje Zwolle gemaakt.’ Hij voelt ook verantwoordelijkheid. ‘Je wilt geen fouten maken waar een stad nog tientallen jaren last van heeft. Maar als je het goed doet, maak je veel mensen blij. Zo simpel is het.’ Het gaat veel verder dan stenen stapelen, legt Daniël uit. ‘Voor mij persoonlijk voelt het als: ik wil iets nalaten. Door de juiste keuzes wil ik iets toevoegen waar anderen nog lang plezier aan beleven.’
perspectief
De vernieuwde Spoorzone ontlast heel Zwolle, legt Daniël uit. ‘Als we doorgroeien naar 180.000 inwoners ontstaat een enorme druk op de huidige binnenstad. Door de voorzieningen te spreiden en goed na te denken over de invulling van wijken kan je als stad interessant genoeg blijven om mensen aan te trekken.’ Er is ook een andere kant, vertelt hij. ‘Natuurlijk stellen we inmiddels ook de vraag: moet je als stad nog wel veel verder willen groeien. De coronacrisis leert dat je juist voldoende ruimte moet creëren om veilig en gezond samen te leven. Dat betekent iets voor het ontwerp van parken, pleinen, voetpaden – en ga zo maar door. Tegelijkertijd zoek je intimiteit. Je wilt immers niet meer dat mensen bijna van zo’n plein afwaaien. Het is dus steeds weer zoeken naar balans, in de overtuiging dat we in dit gebied geschiedenis gaan schrijven. Want neem van mij, er zijn meer mooie wijken in een stationsomgeving, maar deze Spoorzone wordt volstrekt uniek.’
